صفر تا صد کار در آلمان

درک قانون کار آلمان، هنگامی که یک متخصص خارجی در صدد شروع یک زندگی و شغل جدید در این کشور است، می تواند چالش انگیز باشد. هرچند، متقاضیان علاقه مند به کار و مهاجرت شغلی به آلمان می توانند مطمئن باشند که این کشور از شهرتی بسزا در زمینه حمایت از حقوق کارکنان برخوردار است. آلمان ساعات کاری معقول، تعطیلات رسمی متعدد و حداقل ۲۰ روز مرخصی با حقوق برای اکثر کارکنان تمام وقت اعطا می کند. کارکنان آلمانی همچنین از مزایای دیگری همچون مرخصی استعلاجی و زایمان با حقوق بهره مند می باشند. همچنین در صورت بروز هر گونه اختلاف کاری، شوراهای کاری به حل مشکل و حمایت از منافع کارمندان اهتمام خواهند ورزید.

بنابراین چه متقاضی تازه به اقدام برای کار و مهاجرت شغلی در آلمان فکر کند و چه همین حالا در آلمان و به دنبال انطباق با زندگی جدید خود باشد، راهنمای قوانین کار و حقوق نیروی کار در آلمان که توسط تیم مشاوران کارپیرا با بیش از دو دهه تجربه موفق در عرصه کاریابی و مهاجرت شغلی به آلمان گردآوری شده، می تواند نمایی کلی از قانون کار آلمان در اختیار متقاضیان قرار دهد.

۱-۵-۲- قانون کار در آلمان

مفاد قانون کار آلمان در چندین سند حقوقی، از جمله قانون مدنی آلمان و همچنین قوانین فدرال همچون قانون فدرال تعطیلات (Bundesurlaubsgesetz) پراکنده می باشد. سایر اسنادی مانند توافقات چانه زنی جمعی و قراردادهای استخدامی نیز بر حقوق نیروی کار در آلمان تاثیر می گذارند. همانند سایر اعضای اتحادیه اروپا، قانون کار آلمان نیز شامل حمایت و حقوق گسترده ای برای کارکنان می باشد.

لازم به ذکر است که قوانین کار آلمان بر جنبه های بسیاری از استخدام – از جمله قراردادهای استخدامی، ساعات کاری، میزان حقوق و دستمزد و تعطیلات- تاثیر می گذارد.

۲-۵-۲- حقوق نیروی کار خارجی در آلمان

نیروی کار خارجی (اتباع کشورهای خارج از اتحادیه اروپا) برای کار در آلمان نیاز به اقدام جهت اخذ اجازه اقامت و همچنین کسب ویزای کاری جهت ورود به بازار کار آلمان می باشند. انواع مختلفی از ویزا با حق کار در آلمان وجود دارد که شامل مسیرهایی ویژه متخصصان مجرب، کارجویان، متخصصان فناوری اطلاعات و افراد خوداشتغال می شود.

آلمان همچنین طرح بلوکارت اتحادیه اروپا (EU Blue Card) را به رسمیت می شناسد که یک ویزا و اجازه اقامت ویژه متخصصین تحصیلکرده و مجرب با اجازه کار در سرتاسر اتحادیه اروپا می باشد. ویزاهای کاری در آلمان از نظر طول مدت، از ۱ سال (تحت طرح جدید کارت فرصت) تا ۴ سال (برای متخصصان مجرب و دارندگان بلوکارت) متغیر می باشد.

همچنین شرکت ها می توانند به طور موقت کارکنان خود را از طریق مسیر انتقال درون شرکتی (Intra-Corporate Transfer-ICT) برای کار به آلمان اعزام کنند. این نوع انتقال به مدت ۳ سال برای کارکنان، مدیران یا متخصصان محدود می شود. به ویژه استفاده از مسیر ICT برای کارآموزان به مدت حداکثر ۱ سال نیز امکانپذیر می باشد.

کارپیرا نخستین و تنها مجموعه کاریابی بین المللی در ایران که با نمایندگی سازمانهای بین المللی و برگزاری همایشهای تخصصی با حضور متخصصان حوزه مهاجرت شغلی، بلوکارت اتحادیه اروپا را به متخصصین و کارجویان ایرانی معرفی نموده و در طول سالیان گذشته، پشتیبان صفر تا صد پروسه مهاجرت شغلی به اروپا از طریق این برنامه مهاجرت شغلی بوده است. جهت کسب اطلاعات بیشتر و آگاهی از خدمات ویژه کارپیرا برای کار و مهاجرت شغلی به آلمان از طریق طرح بلوکارت اتحادیه اروپا، با ما تماس بگیرید.

۳-۵-۲- قراردادهای استخدامی در آلمان

اکثر انواع استخدام، هم تمام وقت و هم پاره وقت، از طریق قراردادهای استخدامی مشمول قانون برنامه ریزی می شوند. هرچند جزئیات دقیق تر هر قراردادی پیش از انعقاد بایستی بررسی شود چرا که برخی کارفرمایان ممکن است سعی کنند مفادی به نفع خود در قرارداد لحاظ کنند.

طبق قانون کار آلمان، الزامی به انعقاد قراردادهای استخدامی کتبی در آلمان وجود ندارد، ولیکن این موضوع به یک هنجار در اکثر حوزه های کسب و کار آلمان تبدیل شده است. کارفرما بایستی برای هر کارمند یک خلاصه کتبی از شرایط قراردادی را ظرف مدت ۱ ماه از شروع استخدام تنظیم نماید. 

هر قرارداد استخدامی باید شامل شرایط پایه استخدام، مانند حقوق، ساعات کاری و مرخصی سالانه باشد. همچنین معمول است که قراردادهای استخدامی در آلمان شامل یک دوره آزمایشی تا ۶ ماه باشد.

بعلاوه، در آلمان نیازی نیست که لزوماً قراردادها کتبی باشند تا لازم الاجرا تلقی گردند. هرچند، اکثر کارفرمایان آلمانی، یک قرارداد استخدامی تنظیم شده به زبان آلمانی و همچنین یک زبان ترجیحی کارمند تنظیم می کنند. در صورت بروز هر گونه اختلاف حقوقی، دادگاه های آلمان ترجمه آلمانی قرارداد استخدامی را مطالبه می کنند.

قراردادهای استخدام با مدت نامحدود: این نوع قرارداد استخدام که هیچ تاریخ پایان مشخصی ندارد، در آلمان معمول بوده و تنها با اعلامیه رسمی پایان می یابند.

قراردادهای استخدام با مدت ثابت: یک قرارداد استخدام با مدت ثابت بدین معناست که استخدام تنها به مدت زمان معینی تداوم خواهد داشت. قرارداد در پایان مدت اعتبار و بدون نیاز به اعلامیه فسخ رسمی پایان خواهد یافت. البته برای انعقاد قرارداد استخدام با مدت ثابت باید دلایل منطقی ارائه شود؛ مانند جایگزینی کارکنانی که در مرخصی زایمان به سر می برند. لازم به ذکر است که مدت قراردادهای استخدام با مدت ثابت نمی تواند بیش از ۲ سال باشد و ادامه رابطه کاری پس از تاریخ پایان، به یک قرارداد استخدامی با مدت نامحدود منجر خواهد شد.

یک اصطلاح مهم دیگر در قراردادهای استخدامی در آلمان، اعلامیه اتمام کار یا (Notice periods) از سوی کارفرمایان به منظور پایان رابطه استخدامی در آلمان معمولا دو هفته پیش از شروع دوره آزمایشی مشروط (probation period) صادر می شود و در اکثر قراردادهای استاندارد تا ۴ هفته نیز می تواند باشد. برای کارکنان با قراردادهای بلندمدت (برای مثال ۲۰ ساله) اعلامیه اتمام رابطه کاری بایستی از حداقل ۷ ماه پیش صادر شود.

۴-۵-۲- ساعات کاری در آلمان

ساعات کاری شرکت ها در آلمان متفاوت است ولیکن می تواند از ۸ صبح تا ۱۸ عصر متغیر باشد. طبق قانون کار آلمان، میانگین ساعات کاری در آلمان حدود ۴۰ ساعت در هفته است، گرچه حداکثر مدت هفته کاری می توان ۴۸ ساعت باشد. یک کارمند می تواند تا ۱۰ ساعت در روز کار کند، مشروط به اینکه میانگین ساعات کاری در هر روز از ۸ ساعت در یک بازه ۲ هفته ای بیشتر نباشد.

همچنین ساعات کار طولانی در آلمان مرسوم نیست و به طور میانگین، آلمانی ۳۴.۶ ساعت در هفته کار می کنند. طبق قانون، روزهای کاری در آلمان شامل دوشنبه تا جمعه می شود و حتی حوزه های محدودی اجازه کار در روزهای یکشنبه را دارند. همچنین اگر کارمندی روز یکشنبه هم کار کند باید از مرخصی معادل بهره مند شود.

۵-۵-۲- مرخصی با و بدون حقوق در آلمان

• تعطیلات با حقوق

کارکنانی که پنج روز در هفته در آلمان کار می کنند از ۲۰ روز مرخصی با حقوق در سال برخوردار خواهند بود. کارکنان پاره وقت نیز بر مبنای میزان ساعات کاری خود از مرخصی با حقوق بهره مند می شوند. برای مثال، کارمندی که به صورت نیمه وقت کار می کند می تواند حداکثر از نیمی از مرخصی های با حقوق در طول هر سال استفاده کند.

به ویژه، بسیاری از کارفرمایان آلمانی در عمل میزان مرخصی با حقوق سالانه بیشتری برای کارکنان خود در نظر می گیرند که می تواند از ۲۵ تا ۳۰ روز در سال متغیر باشد.

در آلمان همچنین ۱۰ روز تعطیلات عمومی با حقوق در سال مرسوم می باشد. هرچند، برخی ایالات آلمان دارای تعطیلات عمومی بیشتری می باشند که تا ۱۳ روز در سال نیز متغیر است.

• مرخصی استعلاجی با حقوق

کارکنان در آلمان از این حق برخوردارند که تا سقف ۶ هفته از مرخصی با حقوق کامل بهره مند شوند. کارفرما می تواند بلافاصله پس از غیبت کارمند به دلیل بیماری، خواستار نامه پزشک شود، هرچند اکثر کارفرمایان ارائه نامه پزشک را برای موارد بیش از ۳ روز مرخصی الزامی می دانند.

چنانچه بیماری بیش از ۶ هفته طول بکشد، کارمند همچنان از مقرری استعلاجی از محل بیمه درمانی ملی یا خصوصی برخوردار خواهد بود. این مقرری در مورد بیمه درمانی ملی، حداکثر معادل ۷۰ درصد حقوق کارمند بوده و امکان پرداخت آن تا ۷۸ هفته وجود دارد.

کارکنانی که برای مراقبت از فرزند بیمار خود نیاز به مرخصی دارند نیز می توانند از مرخصی با حقوق خود استفاده کنند و یا در صورتی که قرارداد استخدامی آنها یا توافقنامه جمعی در حوزه شغلی آنها امکان پرداخت را به کارفرما ندهد، برای دریافت مزایای بیماری فرزند اقدام نمایند.

• مرخصی بدون حقوق

کارکنان در آلمان می توانند از حداکثر ۱۰ روز مرخصی بدون حقوق جهت رسیدگی به امور حیاتی نزدیکان خود استفاده کنند. برای بهره مندی از این مرخصی بدون حقوق نیازی به اعلامیه قبلی به کارفرما نیست. کارکنان همچنین می توانند از مرخصی مراقبت درمانی به منظور نگهداری از اقوام نزدیک خود استفاده نمایند. امکان استفاده از این نوع مرخصی بدون حقوق تا سقف ۶ ماه وجود دارد، ولیکن مستلزم اعلامیه قبلی به کارفرما از حداقل ۱۰ روز پیش می باشد.

۶-۵-۲- حقوق والدین شاغل در آلمان

• حقوق والدین در طی دوران بارداری

قانون کار آلمان حمایت های بسیاری در طول دوران بارداری اعطا می کند. مهمتر از همه، اخراج مادران باردار در آلمان عملی غیرقانونی است. این حمایت تا ۴ ماه پس از زایمان و تحت قانون حمایت از مادران در آلمان تداوم خواهد یافت.

همچنین ممکن است دولت، کارفرمایان آلمانی را ملزم به بازرسی محیط کار از نظر خطرات احتمالی برای مادران باردار نماید. کارفرما همچنین بایستی برنامه ای برای جلوگیری از این خطرات تدارک دیده و گزینه های کار جایگزین و استراحت حین کار برای مادران باردار فراهم نماید.

• مرخصی پس از زایمان ویژه والدین

هر مادر باردار شاغل در آلمان می تواند از ۶ هفته قبل از زایمان تا ۸ هفته پس از تولد نوزاد از مرخصی زایمان (Mutterschutzgesetz) بهره مند شود. به ویژه، این زمان در موارد خاص قابل تغییر است، از جمله اینکه نوزاد به صورت زودرس به دنیا بیاید.

مادران باردار در طول مدت مرخصی زایمان از ۱۰۰ درصد حقوق خود برخوردارند. همچنین دولت یک مقرری زایمان در مبلغی معین پرداخت می نماید. هر گونه مابه التفاوت بین مقرری زایمان و حقوق مادر بایستی توسط کارفرما پرداخت شود. مادران می توانند از طریق اداره فدرال تامین اجتماعی (Bundesamt für Soziale Sicherung) برای مزایای بارداری و زایمان اقدام کنند.

از سال ۲۰۲۴ به بعد نیز پدرانی که فرزندانشان به تازگی متولد شده اند به طور خودبخود، پس از تولد نوزاد، از ۲ هفته مرخصی با حقوق ویژه پدران (Vaterschaftsurlaub) برخوردار خواهند بود. در حالی که سابقاً پدران از هیچ گونه مرخصی در خصوص تولد فرزند، بجز روز تولد، بهره مند نمی شدند.

• مرخصی مشترک والدین

طی سه سال نخست پس از تولد فرزند، والدین شاغل از حق مرخصی برخوردارند. در این مرخصی ها، کارفرما صرفا در موارد استثنایی – برای مثال، تعطیلی کسب و کار- می تواند رابطه استخدامی را فسخ کند. به ویژه، والدین واجد شرایط بایستی با فرزند در یک محل اقامت داشته و در همانجا از وی مراقبت کنند. مرخصی والدین بدون حقوق است؛ هرچند والدین می توانند برای یک مقرری تکمیلی از طریق دولت اقدام نمایند؛ میزان دقیق این مقرری به عوامل متعددی بستگی دارد.

• مرخصی زایمان ویژه افراد خوداشتغال

زنانی که کسب و کاری در آلمان راه اندازی کرده یا به صورت فریلنس کار می کنند نیز از مزایایی در طی دوره بارداری و پس از زایمان برخوردار خواهند بود که میزان آن به شرایط پوشش بیمه آنها بستگی دارد.

۷-۵-۲- مبارزه با تبعیض در محیطهای کاری در آلمان

قانون عمومی برخورد برابر آلمان (Allgemeine Gleichbehandlungsgesetz – AGG)، هر گونه تبعیض در محیط کار بر مبنای جنسیت، سن، نژاد، ناتوانی جسمی،مذهب و جایگاه و عضویت در اتحادیه های صنفی را ممنوع اعلام می دارد.  

همچنین طبق قوانین آلمان، هر گونه تبعیض از نوع مستقیم و غیرمستقیم و همچنین قربانی ساختن معترضین ممنوع است؛ به عبارت دیگر هیچ کس حق ندارد که با کارکنانی که از حقوق قانونی خود استفاده کرده یا از اجرای دستورات تبعیض آمیز خودداری کرده اند بدرفتاری نماید.

چنانچه یک کارمند اعتقاد داشته باشد که در محیط کار علیه وی تبعیض آمیز رفتار شده، می تواند یک شکایت نزد آژانس ضد-تبعیض فدرال آلمان (Federal Anti-Discrimination Agency -FADA) مطرح نماید.